690 هزار هکتار مطالعه طرح آبخیزداری در استان همدان اجرا شده است - اخذ ویزا

به گزارش خبرنگار از ، انجام اقدامات واجرای عملیات آبخیزداری با هدف کنترل و گسترش سیلاب که معمولا با هدف جلوگیری از تخریب ناشی از سیل، افزایش پوشش گیاهی، بهبود کیفیت خاک و افزایش آب زیرزمینی دنبال می گردد، چند سالی است که مورد توجه مسئولین اجرایی در کشور قرار گرفته است.

آبخیز داری یعنی هنر بند آوردن آب و استفاده بهینه از این مایع حیاتی، می توان گفت، با به کارگیری صحیح از هنر آبخیزداری می توان خسارت های ناشی از سیل را به حداقل رساند.

بارش های سیل آسا و وقوع سیل در بعضی استان های کشور در فروردین ماه سال جاری موجب خسارت های چندین میلیارد دلاری به ساختمان ها و تاسیسات زیرساختی و باغات و مزارع کشاورزی شد. خسارت هایی که می توان با استفاده از این هنر، آن ها را تا حد قابل قبولی کاهش داد.

بر اساس آمار در کل کشور 125 میلیون هکتار از اراضی کشور تحت فرسایش خاک واقع شده است که باید برای آن تدبیری اندیشیده گردد.

با معاون آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان به مصاحبه نشستیم.

محمد مهدی آرتیمانی، در این زمینه گفت: ایجاد سیل بند ها در جهت آب می تواند 30 تا 50 درصد از خسارت های ویرانگر سیل جلوگیری کند و آنرا به تاخیر بیاندازد.

به گفته کارشناسان آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری در 26 میلیون هکتار از اراضی کشور طرح مطالعه آبخیزداری در دست اجرا است که از این میزان در حدود 11 میلیون هکتار طرح آبخیزداری اجرا شده است.

برای اجرای مطالعه آبخیزداری کمبود اعتبار داریم

آرتیمانی در پاسخ به این سوال که چرا در بقیه اراضی این طرح اجرا نمی گردد گفت: کمبود اعتبار داریم.

او با اشاره به خسارت های سیل در استان های گلستان، مازندران، لرستان و خوزستان و بعضی استان های دیگرکه در مجموع بیش از 35 هزارمیلیارد تومان برآورد شد، اضافه نمود: در این سیل در 25 استان به بیش از 4 هزار و 400 روستا خسارت وارد شد.

او گفت: اگر درصد کمی از این بودجه های بازسازی صرف گسترش آب بند ها و سیل بند ها می شد شاید تا حدودی می شد میزان خسارت ها را کاهش داد. چرا که با استفاده از هنر آبخیزداری می توان به چندین هدف دست یافت.

معاون آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری همدان هدف از اجرای این طرح ها را ذخیره نزولات آسمانی، افزایش سطح آب سفره های زیرزمینی، کنترل فرسایش خاک و جلوگیری از پُر شدن مخازن سدها از رسوبات عنوان نمود.

آرتیمانی گفت: دولت و مجلس به منظور حفظ آب و خاک و مقابله با خشکسالی و کنترل سیلاب ها در استان ها به مدیریت جامع حوزه های آبخیز توجه ویژه ای دارند.

او آبخیزداری را مهمترین راه چاره مقابله با خشکسالی، فراهم کردن زمینه رونق فراوری، توسعه مالی و اجتماعی، کنترل روان آب ها و تقویت سطح آب سفره های زیرزمینی ذکر کرد.

در این زمینه هم با کارشناس آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان هم صحبت شدیم.

با استفاده از آبخیزداری می توان مانع از وقوع سیل های ویرانگر و مخرب شد

قانعی، با بیان اینکه با استفاده از آبخیزداری می توان مانع از وقوع سیل های ویرانگر و مخرب شد، گفت: هنگامی که آب با سرعت در بستر رود جاری می گردد خاک را با خودش جابجا می نماید که با آبخیزداری می توان آب را مهار کرد و از آن به نحو مطلوب استفاده کرد.

او ادامه داد: در واقع با ایجاد سیل بند ها درحرکت آب ها تاخیر ایجاد می گردد و از اتصال آب ها به یکدیگر جلوگیری می کنیم.

کارشناس آبخیزداری استان همدان گفت: همدان در فروردین ماه بعد از استان لرستان دومین استان پر بارش کشور بود و میزان بارش ثبت شده در آن مدت حدود 130 میلی متر بارش بود که با این وجود میزان خسارت های ناشی از بارش و سیل بسیار کمتر از استان های دیگر درگیر در سیل بود که به اعتقاد کارشناسان یکی از علل آن وجود آب بند ها و سیل بند ها در نقاط مختلف بویژه در جهت رودخانه ها بود.

آرتیمانی، معاون آبخیزداری منابع طبیعی استان همدان نیز با اشاره به آمار در مورد میزان طرح آبخیزداری که در استان اجرا شده است، اعلام نمود: تا سرانجام سال نود و هفت، 23 هزار عدد سازه کنترل آب و رسوب از یک تا 15 متر در وسعت 300 هزار هکتار از منابع طبیعی استان اجرا شده است.

او با بیان اینکه از حدود دو میلیون هکتار وسعت منابع طبیعی استان، حدود 690 هزار هکتار مطالعه طرح آبخیزداری اجرا شده است ادامه داد: از این میزان تاکنون معادل 15 درصد کار آبخیزداری اجرا شده است.

این مسئول منابع طبیعی انجام کار بیشتر در حوزه آبخیزداری را منوط به تامین اعتبار مناسب دانست.

استفاده از آب بند ها برای زمین های کشاورزی

باید گفت: یکی دیگر از اهدافی که سیل بند ها دنبال می نمایند کنترل آب و در اختیار دریافت آب برای استفاده در زمین های کشاورزی است.

همچنین از آبی که پشت سیل بند ها ذخیره می گردد برای سیراب کردن زمین های کشاورزی نیزاستفاده می گردد.

معاون آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان در این باره هم گفت: در بارش های فرآوان 11 و 12 فروردین، سیل بند های استان حدود 3 میلیون متر مکعب آب را کنترل و مهار کردند که در صورت جاری شدن می توانستند آثار تخریبی زیادی برجای بگذارند، که نه تنها این اتفاق نیافتاد بلکه از این حجم آبی که ذخیره شد می توان در کشاورزی و سایر مصارف دامداری و تغذیه چاه ها و قنات ها و منابع زیر زمینی بهره برد.

آب بند ها، آبشخوری برای دام ها

موضوع دیگرکه قابل اهمیت است، اهمیت آبخیزداری در کنترل سیلاب از آب هایی که پشت این سیل بند ها جمع می گردد که می توان برای آب دادن به احشام دامداران هم استفاده کرد. بسیاری از دامداران وقتی دام های خود را به چرا می برند در کنار این سیل بند ها دام های خود را هم سیراب می نمایند و در فصا چیدن پشم های گوسفندان خود آن ها را در این آب ها شستشو می دهند.

تغذیه سفره های زیر زمینی

آرتیمانی با اشاره به اینکه متاسفانه در سالیان گذشته بنا را بر برداشت بی رویه از سفره های زیر زمینی گذاشته ایم به طوری که میزان ورودی این سفره ها هیچگونه تناسبی با خروجی آن ها ندارد. بیان نمود: از آنجایی که کشور ما در منطقه گرم و خشک قرار گرفته است و در بلند مدت شاهد کم آبی هستیم، اندک بارش هایی که در بعضی فصول سال اتفاق می افتد با بند آوردن آن ها پشت سیل بند ها و آب بند ها می توان راکد کرد. راکد شدن آب پشت این سازه ها فرصتی به تزریق آب به داخل سفره های زیر زمینی می دهد. تزریقی که هنگام جریان آب یا صورت نمی گیرد و یا بسیار اندک صورت می گیرد.

کنترل فرسایش خاک و افزایش پوشش گیاهی

معاون آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان اضافه نمود: اهمیت آبخیزداری در کنترل سیلاب، موجب حیات بخشی به زمین و خاک و رشد گیاهان می گردد.

او اعلام نمود: آبی که پشت سیل بند ها و آب بند ها جمع آوری می گردد به علت رطوبتی که ایجاد می نماید مانع از خشک شدن زمین و خاک و فرسایش آن و همچنین موجب بالا بردن پوشش گیاهی می گردد.

آرتیمانی گفت: جمع شدن آب پشت سیل بند ها مانع از فرسایش خاک و افزایش پوشش گیاهی در منطقه می گردد، این در حالی است که نبود آب در بسیاری از مناطق موجب فرسایش خاک می گردد که اگر بتوانیم آب را جمع آوری کنیم می توانیم هم از فرسایش خاک جلوگیری کنیم و هم موجب افزایش پوشش گیاهی شویم.

کنترل ریزگرد ها و گردو غبار

او ادامه داد: آبخیزداری می تواند در کنترل گردو غبار هم نقش مهمی ایفا نماید. کشور ما چند سالی است که متاسفانه با پدیده گرد و غبار دست و پنجه نرم می نماید.

معاون آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری با اشاره به اینکه بخش از گردو غبار منشا خارجی دارد و بخشی هم منشا داخلی اضافه نمود: بسیاری از کارشناسان خشک شدن دریاچه ها و تالاب ها و کمبود بارندگی و خشک شدن زمین های زراعی و مراتع را از مهم ترین عوامل ایجاد و حرکت این ریزگرد ها و معلق شدنشان در اثر باد و طوفان می دانند. کنترل و ذخیره آب در پشت سیل بند ها و آب بند ها می تواند تا حدودی مانع از خشک شدن زمین و حرکت ریز گرد ها در هوا گردد.

بهره برداری از17 طرح آبخیز داری در استان همدان

اسفندیار خزائی، مدیرکل منابع طبیعی استان همدان هم در این باره گفت:سال جاری 17 طرح منابع طبیعی و آبخیزداری شامل 12 طرح آبخیزداری، 2 طرح جنگل کاری و 1 طرح اجرای کمر بند حفاظتی و 2 طرح مرتع وبیابان زدایی به بهره برداری رسید.

او اضافه نمود: این طرح ها با 7 میلیارد و 427 میلیون تومان اجرا شده اند .

در26میلیون هکتار از اراضی کشور مطالعات تفصیلی و اجرای طرح آبخیز داری اجرا شده است

هوشنگ جزی، مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک، منابع طبیعی و آبخیزداری کشور هم در گفت و گو، با بیان اینکه ایستگاه مطالعاتی آبخیزداری معرف زوجی گنبد همدان یکی از ایستگاه های مهم و پیروز کشور در طرح های آبخیزداری و مطالعاتی است اضافه نمود: بهبود عملکرد طرح های آبخیزداری، افزایش حفاظت از منابع آب و خاک و پوشش گیاهی مراتع و جنگل ها یکی از اهداف آبخیزداری است.

او با بیان اهمیت اجرای طرح های آبخیزداری بعد از خسارات بالای سیل سال جاری گفت: با اجرای طرح های آبخیزداری علاوه بر مهار بخش زیادی از سیلاب ها و بارش های رگباری، آب بیشتری هم در خاک نفوذ می نماید.

کلام آخر؛

علاوه بر موارد ذکر شده در این گزارش در مورد فواید آبخیزداری می توان به کنترل رسوبات، افزایش سرانه فضای سبز و محیط زیست و کنترل آلودگی هوا هم اشاره نمود.

متاسفانه باید بگوییم که این مقوله آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفته است. وقوع سیل های سنگین در فروردین ماه سال جاری و خسارت های زیادی که بر جای گذاشت شاید تلنگری باشد که بتوان با هزینه به مراتب کمتری از خسارت های زیاد جلوگیری کرد. شاید با همین آبخیزداری بتوان قدمی کوچک، اما موثر در مدیریت بحران ها برداشت.

ج

گزارش از زهرا جعفرپور ایروانی