در تنفس هوای آلوده زیاده روی نکنید! - اخذ ویزا

براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، آلودگی هوا سالانه باعث کشته شدن حدود هفت میلیون نفر در سراسر جهان می شود و تخمین زده می شود حدود 2.4 میلیون مرگ ناشی از سکته مغزی، بیماری های قلبی، سرطان ریه، بیماری های حاد و مزمن تنفسی مربوط به آلودگی هوا باشد.

گرچه سال هاست به زندگی در هوای آلوده به ویژه در شهرهای بزرگ و به خصوص پایتخت آن هم در فصل سرما عادت کرده ایم. اما افزایش آگاهی نسبت به اهمیت تغییر سبک زندگی برای کاهش عوارض آلودگی همچنان یک ضرورت تلقی می شود.

به همین جهت با مهندس سید احمد فلاح، کارشناس مسؤول بهداشت حرفه ای مرکز بهداشت شمال تهران در ارتباط با راه های کاهش اثرات مخرب آلودگی هوا در زندگی روزمره گفت وگویی کرده ایم.

از آنجا که هوای خانگی نیز از مهم ترین دلایل بیماری و مرگ زودرس در کشورهای در حال توسعه محسوب می شود، در روزهایی که هوا آلوده است، چگونه می توان هوای خانه را تا اندازه ای نسبت به آلودگی ایمن کرد؟

توجه داشته باشید بسیاری از آلاینده ها در داخل خانه بسیار کمتر از بیرون است.با این حال می توان از گیاهان تصفیه کننده هوا در خانه و دفاتر کار نظیر گیاه سانسوریا که با (نام های گیاه شمشیری یا زبان مادرشوهر نیز شناخته می شود)، گیاه عنکبوتی، گیاه داوودی، آلوئه ورا و پیچک استفاده کرد.

همچنین از دودکش های استاندارد برای خروج آلودگی و چرخش هوا باید استفاده شود. استفاده از دستگاه های تصفیه هوا، به خصوص در اتاق کودک و اتاق سالمندان و حتی زنان باردار توصیه می شود.

کدام گروه ها نسبت به آلودگی هوا آسیب پذیرتر محسوب می شوند و چه مراقبت هایی باید به آنان معطوف شود؟

بچه ها، سالمندان، مادران باردار و مبتلایان به بیماری های قلبی ریوی، ازجمله گروه های در معرض خطر آلودگی هوا هستند و بهتر است در زمان هایی که شاخص آلودگی هوا در شرایط ناسالم برای گروه های حساس است از منزل خارج نشوند. در زمان آلودگی هوا، سرفه، احساس سنگینی در سینه، سوزش چشم در سالمندان بسیار شایع است. بنابراین سالمندان حتی المقدور از منزل خارج نشوند و اگر مجبور شدند از خانه خارج شوند، صبح زود باشد و با دستمال مرطوب جلوی بینی و دهان خود را بگیرند.

چرا آگاهی از شاخص آلودگی به طور روزانه در زمان آلودگی هوا ضرورت دارد؟

شاخص کیفیت هوا برای پنج آلاینده اصلی هوا یعنی ذرات معلق، دی اکسید نیتروژن، ازن سطح زمین، منوکسیدکربن و دی اکسیدگوگرد محاسبه شده و به شش دسته خوب، متوسط، ناسالم برای گروه های حساس، ناسالم، بسیار ناسالم و خطرناک طبقه بندی شده است. شاخص 100 عمدتا نشان دهنده مقدار مجاز آلاینده ها طبق استانداردهای ملی است. با عبور شاخص از 100، کیفیت هوا ابتدا برای گروه های حساس و سپس به تدریج برای همه ناسالم خواهد شد.

افرادی که ناگزیر به تردد در هوای آلوده هستند باید چه مواردی را رعایت کنند؟

این دسته از افراد پیش بینی های روزانه آلودگی هوا را در منطقه خود بررسی کنند. اگر مجبورند بیرون از خانه بروند، فعالیت خارج از منزل خود را به صبح های زود محدود کنند یا تا غروب آفتاب صبر کنند. علتش این است که نور خورشید سطح ازن را افزایش می دهد. از نقاط آلوده مانند خیابان های اصلی و محل های پر رفت وآمد، به خصوص موقع دوچرخه سواری، دویدن یا پیاده روی دور شوند. همچنین از وسایل نقلیه عمومی استفاده و سعی کنند قبل از شروع ساعت شلوغی و افزایش سطح آلودگی، سرکار خود حاضر شوند.

هنگام بازگشت به خانه برای کاهش عوارض آلودگی چه کنند؟

در شرایطی که آلودگی هوا زیاد است پس از بازگشت به خانه باید حتما دوش بگیرند؛ زیرا آلودگی ها روی پوست بدن و موها می نشیند و از طریق پوست، جذب بدن می شوند.در زمان اوج آلودگی هوا، روزانه سه مرتبه بینی خود را با محلول سرم یا حتی آب و روزانه سه مرتبه چشم ها را شست وشو دهند. استنشاق بخار آبی که چند قطره روغن اکالیپتوس در آن ریخته شده نیز مفید است. از آنجا که آلودگی روی سطح پوست می نشیند، شست وشوی دست و صورت با آب خالی کافی نبوده و حتما نیاز به استفاده از مایع دستشویی است.

آیا مضرات ورزش و پیاده روی در هوای آلوده، بیشتر از منافع آن است؟

بی شک ورزش های سنگین را باید در روزهایی که آلودگی شدید است کاهش داده یا از آنها پرهیز شود. البته ورزش فواید زیادی دارد. بنابراین در صورت امکان، ورزش خود را در فضای بسته و در اتاق یا سالن بدنسازی با تهویه مناسب ادامه دهید.

آیا استفاده از ماسک های دیگری غیر از ماسک های سه لایه معمول در هوای آلوده ضرورت دارد؟

در فضای باز می شود از ماسک های تنفسی صورت N95 و N99 یا ماسک های سری P1 و P2 استفاده کنید. ماسک باید به طور مناسب روی صورت قرار بگیرد و امکان نفوذ آلاینده ها از طرفین ماسک وجود نداشته باشد. ماسک جراحی برای مقابله با آلودگی هوا تقریبا هیچ اثری ندارد. البته این ماسک ها، گازهای آلاینده را فیلتر نمی کنند و حتی در صورت استفاده از ماسک هم بدن از گاز های اکسیدهای نیتروژن و دی اکسید گوگرد در امان نخواهد بود، مگر ماسک مورد استفاده فیلتر کربن فعال داشته باشد.

چه کنیم تا خواسته یا ناخواسته هوا را آلوده تر نکنیم؟

هنگام سوختگیری، دقت شود بنزین (سوخت) سرریز نشود. افرادی که منع پزشکی ندارند باید سعی کنند با پیاده روی یا دوچرخه سواری، به ویژه برای مسافت های کوتاه، سهم خود را در آلودگی هوا کاهش دهند. سرویس منظم و دوره ای خودروهای شخصی، مدیریت مصرف انرژی در منزل و محیط کار مانند استفاده از لامپ های کم مصرف، عایق سازی پنجره ها به کاهش مصرف انرژی و در نتیجه باعث کاهش میزان آلودگی هوا منجر می شود.

مقابله با آلودگی هوا از راستا تغذیه

از مهندس فلاح پرسیدیم آیا با تغییر الگوی تغذیه می توان اثرات آلودگی را بر بدن کاهش داد؟ وی در پاسخ گفت: بدون شک، تغذیه مناسب هنگام آلودگی هوا بسیار مهم است. به ویژه استفاده از شیر کم چرب بسیار مفید است، زیرا کلسیم موجود در شیر از جذب سرب و فلزات سنگین موجود در هوای آلوده جلوگیری می کند. شیر به دلیل دارابودن فسفر، منیزیم و کلسیم، خنثی کننده سموم بوده و همچنین دفع ادرار، مدفوع و مواد آلاینده را تنظیم می کند. همچنین مصرف انواع فرآورده های پروتئینی مانند گوشت، مرغ، ماهی، نخود سبز، حبوبات به ویژه عدس و جوانه گندم به دلیل میزان روی بالا توصیه می شود که در هوای آلوده موجب کاهش جذب فلزات سنگین شده و دفع سرب را بالا می برد.

مهندس فلاح افزود: آنتی اکسیدان های (ترکیبات ضدسرطان) موجود در میوه ها و سبزی هایی که زمینه ای را برای از بین بردن رادیکال های آزاد مضر فراهم می کنند نیز نقش حیاتی در سلامت ریه ها دارند. به علاوه مصرف مایعات زیاد از مهم ترین راهکارهای کاهش عوارض است. از سوی دیگر، مصرف تنقلات کم ارزش مثل چیپس، پفک و نوشابه های گازدار، به دلیل ایجاد اختلال در جذب عناصر مفید در بدن، می توانند اثرات سوء آلودگی هوا را دو برابر کنند. سوسیس و کالباس به دلیل داشتن مواد افزودنی و نگه دارنده، علاوه بر این که به خودی خود مضر و سرطان زا هستند، برای افرادی که در معرض آلودگی هوای شهرها قرار دارند، به هیچ وجه توصیه نمی شوند.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه خبرنگاران