قلعه سریزد یزد ، کهن ترین قلعه صندوق امانات ایران - اخذ ویزا

قلعه سریزد، قدیمی ترین صندوق امانات بانکی دنیا

قلعه یا دژ سریزد در زمان حکومت ساسانیان (قرن 3 تا 7 میلادی) ساخته شده و در زمان صفویان مورد بازسازی قرار گرفته است. این بنا با 7790 مترمربع مساحت دارای 468 عدد اتاق، حجره و راهروهای متعدد در دو طرف است.

قلعه سریزد نه تنها از نظر معماری بلکه از نظر نوع کاربری نیز در زمان خود نمونه بی نظیری محسوب می شده است. این قلعه در گذشته مکانی برای ذخیره سازی مواد غذایی و غلات بود و بعلاوه در زمان هجوم دشمنان، قلعه نشینان و ساکنان شهرهای اطراف پول، زیورآلات و طلاهای خود را در این قلعه پنهان می کردند. به همین دلیل از دژ سریزد به عنوان قدیمی ترین صندوق امانات بانکی ایران و دنیا یاد می گردد.

این دژ در تاریخ 27 خرداد سال 1354 به عنوان یکی از آثار ملی کشورمان به ثبت رسید و امروزه یکی از جاذبه های دیدنی یزد در شهرستان مهریز است.

معماری قلعه سریزد

قلعه سریزد یک بنای سه طبقه خشتی با حجره ها و اتاق های متعدد و پلان مستطیل شکل است که شامل دژ دولایه، دروازه تاشو ورودی، دیواره های خشتی، بارو، شش برج کوچک دفاعی، راهروهای متعدد، طاق های ضربی، خانه ها و اتاق ها است.

این قلعه چندین لایه دفاعی دارد؛ در بخش بیرونی و گرداگرد قلعه یک خندق به عمق 4 متر و عرض 6 متر کنده شده است و در بخش داخلی، ساختمان با دو حصار توردرتو و برج ها و باروهای متعدد دیده می گردد. حصار بیرونی 6 متر ارتفاع دارد و شامل سه برج مدور و یک برج مکعب شکل است. اما حصار داخلی 9 متر دارد و شامل 6 برج مدور است.

بعلاوه قلعه دو درب دارد؛ درب اصلی این بنا در بخش شمالی به صورت متحرک طراحی شده است. در گذشته با تاریک شدن هوا این درب به یاری طناب، قرقره و تیر چوبی بلند شده و بسته می شد.

بخش داخلی قلعه در بیشتر قسمت ها به صورت دو طبقه و در برخی قسمت ها به صورت سه طبقه ساخته شده و شامل بخش های خدماتی، مسکونی و موارد دیگر است.

بعد از عبور از دروازه اصلی می توانید مسیر دسترسی به طبقه بالای قلعه را مشاهده کنید. در این بخش محوطه ای شامل یک پلکان بسیار باریک خشتی وجود دارد که به طبقه بالا و حجره ها منتهی می گردد. البته در دیگر بخش ها نیز پلکان هایی برای دسترسی به طبقات بالا تعبیه شده اند.

به طور کلی خانه های مسکونی قلعه سریزد با حداکثر زیربنای 30 مترمربع طراحی شده اند و بیشتر از 2 اتاق ندارند. در این اتاق ها می توان بخش های مختلفی از جمله طاقچه ها، رف ها و محلی هایی برای قرار دادن خمره های بزرگ را مشاهده کرد.

بخش های حفاظتی قلعه سریزد

از آنجا که قلعه سریزد محل نگهداری غلات، اشیای قیمتی و بعلاوه محل سکونت روستائیان بوده، بخش های مختلف آن با در نظر گرفتن موارد امنیتی طراحی شده است. مثلاً مسیرهای دسترسی به طبقات بالا با پلکان های مارپیچ امکان پذیر شده و در هر 3 طبقه، روزنه هایی برای تیراندازی و دیده بانی وجود دارد.

در پشت بام برج ها، یک دیوار نیم متری با کاربری جان پناه قابل مشاهده است و زیر این دیوار، سوراخ هایی با شیب تند که به بیرون منتهی می شوند، طراحی شده اند. در صورت هجوم دشمنان، از این روزنه ها برای ریختن شن یا خاکستر داغ، قیر مذاب یا حتی آب جوش استفاده می شد. بعلاوه در صورتی که دشمن درب ها را آتش می زد از این روزنه ها آب می ریختند و آتش را خاموش می کردند.

از دیگر بخش های قلعه که نقش اساسی در تأمین امنیت بنا داشته می توان به آب انبار اشاره نمود. این بخش در سمت چپ ورودی و پشت هشتی قرار داشته و مسقف بوده اما متأسفانه در حال حاضر اثری از آن باقی نمانده است.

آب انبار قلعه سریزد به وسیله دو مسیر آبگیری می شد؛ مسیر اول مجرای متصل به خندق بود که در مواقع ضروری گگردده می شد. اما در زمان خطر و هجوم دشمنان، آب پشت بام ها و فضای داخلی قلعه جمع شده و به آب انبار راهنمایی می شد. این طراحی، ساکنان دژ را از فضای بیرونی بی احتیاج می کرد.

قلعه سریزد کجاست؟

قلعه سریزد در روستای سریزد، شهرستان مهریز استان یزد واقع شده است. برای دسترسی به این قلعه پس از خرید بلیط هواپیما و سفر به شهر یزد می توانید از خودروی شخصی، تاکسی ها و اتوبوس های شهری بهره ببرید یا با تورهای گردشگری همراه شوید.

آدرس قلعه سریزد: ایران، استان یزد، 5 کیلومتری شهرستان مهریز، روستای سریزد

ساعت بازدید: همه روزه از ساعت 8 صبح الی 6 عصر

سخن پایانی

همانطور که گفته شد قلعه سریزد یک بنای خشتی سه طبقه با مساحت 7790 مترمربع است که نه تنها کاربری سکونتی داشته بلکه به عنوان محلی برای ذخیره غلات، آذوقه و اشیای قیمتی نیز مورد استفاده قرار می گرفته است. امروزه قلعه سریزد یکی از ارزشمندترین جاذبه های تاریخی روستای سریزد در 5 کیلومتری شهرستان مهریزد است. شما می توانید همه روزه از ساعت 8 صبح الی 6 عصر از این بنای تاریخی بازدید کنید.