خواص گزنه؛ 16 خاصیت گیاه گزنه که سرشار از ویتامین D است

به گزارش خبرنگاران به نقل از چطور گیاه گزنه معمولا در عطاری ها یافت می گردد. این گیاه سرشار از ویتامین ها و املاح معدنی همچون ویتامین D و کربوهیدرات و همچنین پروتئین و اسیدآمینه فراوان است. مطالعاتی در زمینه خواص گیاه گزنه و چای گزنه برای مراقبت از پوست، درمان درد مفاصل و سلامت قلب اجرا شده است. در این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با خواص گزنه این گیاه پرخاصیت سرشار از انواع ویتامین ها آشنا کنیم.

گیاه گزنه چیست؟

گیاه گزنه که با نام علمی اورتیکا دیوئیکا (Urtica dioica) شناخته می گردد، یکی از 6 زیرگونه خانواده اورتیکا (Urtica) است. پراکندگی گزنه در برخی مناطق مثل آفریقا، اروپا، آسیا و شمال آمریکا بسیار زیاد است. برگ ها و ریشه گیاه گزنه خواص دارویی متفاوتی دارند. ریشه گزنه را می توان به صورت قرص، چای، شربت، عصاره و کپسول استفاده کرد.

در برخی فرهنگ ها، از گزنه در پخت سوپ یا تهیه پنیر استفاده می نمایند تا وعده های غذایی سالم تری داشته باشند. برگ گزنه معمولا به عنوان چای دم می گردد که بسیاری از مواد مفید ضروری را در خود جای داده است. از عصاره روغن این گیاه می توان برای درمان های موضعی استفاده کرد. اما از آنجا که روغن گزنه بسیار قوی است، آن را با روغن های حاملی (carrier oils) مانند روغن بادام شیرین، روغن زیتون و امثال آن ترکیب کنید تا رقیق گردد.

طول این گیاه نسبتا کوتاه است و ارتفاع آن به ندرت از 1 متر و 50 سانتی متر بیشتر می گردد. برگ و ساقه گزنه در برخی از زیرگونه ها کرک های بلندی دارند که درصورتی که آن را لمس کنید مجموعه ای از مواد شیمیایی شامل هیستامین، فورمیک اسید، سروتونین و استیل کولین را به بدن تان منتقل می نمایند. این مواد موجب تحریک و ایجاد حس ناراحتی در پوست می شوند، به همین دلیل این گونه به عنوان علف سوزش آور یا گزنه سوزش آور هم معروف است.

بااین حال اگر ساقه یا برگ های این گیاه را بجوشانید یا عصاره آن را استخراج کنید، مواد گزنده آن از بین می فرایند و می توانید از مزایای واقعی آن بهره مند شوید.

شاید افرادی که برگ های تند و گزنده این گیاه گلدار علفی را برداشت می نمایند اذیت شوند، اما برای هزاران نفری که در سراسر جهان از گزنه برای درمان انواع بیماری ها استفاده می نمایند، بسیار پُرفایده است.

حتی شما می توانید از برگ گیاه گزنه در انواع دستورهای آشپزی بهره ببرید یا برگ های آن را مانند اسفناج و جعفری بجوشانید و مصرف کنید.

خواص گیاه گزنه و چای گزنه

1. سم زدایی از بدن

وجود انواع مواد مغذی مفید در گیاه گزنه سبب می گردد تا این گیاه به یک سم زدای ایده آل برای بدن تبدیل گردد و آن را به عنوان گیاهی بشناسند که به طور کامل بدن را از مواد سمی پاکسازی می کند. به گفته مجله اتنوفارماکولوژی (Ethnopharmacology)، گیاه گزنه به دلیل خاصیت ادرارآوری (مُدِر بودن) سبب می گردد تا مواد سمی خنثی شده در بدن به سرعت دفع شوند. این گیاه یاری می کند تا مواد مغذی به خوبی در روده جذب شوند و فرایند هضم به آرامی انجام گردد، بنابراین از انباشت مواد سمی خطرناک جلوگیری می کند. همچنین با تحریک دستگاه لنفاوی در بدن یاری می کند تا بدن از شر مواد سمی موجود در کلیه خلاص گردد.

2. یاری به بارداری

اغلب به خانم هایی که زایمان دردناکی دارند چای گزنه پیشنهاد می گردد. از آنجا که گزنه در انعقاد خون نقش دارد، از خونریزی زیاد در این افراد جلوگیری می کند. علاوه بر این در تحریک فراوری شیر و شیردهی راحت تر مؤثر است. در یکی از مطالعات، از گیاه گزنه به عنوان گیاهی دارویی برای بارداری و زایمان نام برده شده است.

3. افزایش سلامت زنان

یکی از مهمترین خواص گزنه یاری به سلامت زنان است. این گیاه می تواند علائم پیش از قاعدگیِ دردناکی مانند گرفتگی و نفخ شکم را کاهش دهد. همچنین به دلیل ایجاد انقباض در عروق می تواند خونریزی دوران قاعدگی را کم کند. این گیاه حالت های گذار را برای خانم هایی که در معرض یائسگی هستند راحت تر می کند و به عنوان ماده ای نیروبخش عمل می کند، بنابراین تغییرات هورمونی در این دوره ناراحت نماینده نخواهد بود

4. بهبود سیستم گردش خون

ترکیب ویتامین C و آهن موجود در گزنه آن را به یک محرک مناسب برای فراوری سلول های قرمز تبدیل نموده است. ویتامین C جذب آهن در روده را افزایش می دهد و آهن یکی از ترکیبات مهم هموگلوبین است. با افزایش تعداد گلبول قرمز (RBC) و افزایش گردش خون، زخم ها سریع تر بهبود می یابند و اندام های بدن اکسیژن ضروری برای تقویت سطح انرژی را راحت تر دریافت می نمایند. به همین دلیل گزنه اغلب برای برطرف خستگی یا نوعی کم خونی که با ضعف عمومی عضلات، خستگی، مسائل شناختی و سردرد تشخیص داده می گردد، توصیه می گردد.

5. تقویت سلامت کلیه و مجاری ادراری

گزنه به عنوان دارویی طبیعی برای درمان عفونت ادراری و جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه استفاده می گردد. همچنین گیاه گزنه ماهیت کلیوی دارد، به این معنی که به شکستن سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا یاری می کند. براساس تحقیقی که در سال 2014 انجام شد، گیاه گزنه ساخت بلور های اگزالات کلسیم در کلیه ها را کاهش می دهد. این بلور ها در تشکیل انواع سنگ های کلیه نقش دارند.

این ویژگی گزنه از بدتر شدن شرایط دردناک جلوگیری می کند یا احتیاج به دفع سنگ یا برداشتن سنگ با جراحی را از بین می برد. همچنین گزنه به عنوان ماده ای مُدِر به دفع سریع مواد سمی از بدن یاری می کند. بنابراین از عفونت مثانه و احتباس مایع اضافی (اِدِم) جلوگیری می کند. علاوه بر این، مطالعات نشان داده اند که گزنه مانع از التهاب مجاری ادراری می گردد.

6. ویژگی ضدالتهابی

ویژگی محرک گزنه سبب می گردد که برای درمان انواع التهابات مؤثر باشد. یکی از مطالعاتی که در آلمان انجام شد، نشان داد که گیاه گزنه می تواند آرتریت روماتوئید و درد مزمن عضلانی را درمان کند. علاوه بر این چای گزنه یا مکمل گیاهی آن می توانند سبب درمان نقرس شوند.

7. تقویت استخوان

چای گزنه مقدار زیادی از کلسیم، منیزیم و آهن مورجهانز استخوان را تأمین می کند. همچنین دارای مقدار زیادی ویتامین D و ویتامین K است که به جذب کلسیم یاری می نمایند. همان طور که می دانید کلسیم برای حفظ تراکم و تقویت استخوان ضروری است. از طرفی منیزیمی که در استخوان ذخیره شده است، از استخوان دربرابر کشش حمایت می کند و سبب جذب کلسیم می گردد. کاهش منیزیم با پوکی استخوان در ارتباط است. پوکی استخوان نوعی بیماری مزمن است که سبب ضعف و شنمایندگی استخوان می گردد. همچنین کمبود آهن سبب از دست رفتن استخوان می گردد.

شاید نام عنصر بور (boron) به گوش تان نخورده باشد، اما باید بدانید که یکی از مواد مهم موجود در گزنه بور است. بور سبب حفظ محتوای کلسیم موجود در استخوان می گردد. بنابراین مصرف گزنه می تواند به آهسته شدن آغاز پوکی استخوان (استئوپورز) یاری کند.

زمانی که این ویژگی را با ویژگی تنظیم هورمون درکنار هم قرار دهید، متوجه می شوید که گزنه به تنظیم سلامت استخوان و آنالیز شرایط آن یاری می کند. این گیاه جادویی واقعا همه این کارها را انجام می دهد.

8. درمان بیماری های تنفسی

گزنه می تواند به درمان انواع بیماری تنفسی همچون تب یونجه، آسم و انواع حساسیت های فصلی یاری کند. بنابراین ترکیبات خاص موجود در عصاره گزنه می توانند به طور مشخصی واکنش حساسیتی را کاهش دهند. آنالیز ها نشان داده اند که مصرف منظم چای گزنه در استرالیا برای نسل های پیاپی با درمان آسم مرتبط بوده است.

9. حفظ سلامت قلب

منطقی است که این گیاه دارویی بتواند تأثیر مثبتی بر سلامت قلب داشته باشد. گزنه دارای ویتامین ها و انواع مواد معدنی است که عملکرد قلب را تقویت می نمایند. این گیاه منبعی غنی از ویتامین A و C، بتاکاروتن و سایر کارتنوئیدهاست. خواص گزنه به دلیل محتوای بالای ویتامین C و آهن که فراوری سلول های قرمز خون را تقویت می کند، می تواند از کم خونی جلوگیری کند. همچنین گزنه دارای فلاونوئیدِ کورستین (quercetin) و کامفرول (kaempferol) است که می تواند به کاهش فشار خون یاری کند و خطر بیماری های قلبی عروقی را کاهش دهد. چایی که از این گیاه فوق العاده تهیه می گردد، منبعی غنی از آهن و پتاسیم است که می تواند به آرامش عروق خونی یاری کند و در سلامت فرایند گردش خون نقش داشته باشد.

تحقیقات نشان می دهند که مصرف منظم چای گزنه می تواند به کاهش فشار خون سیستولیک یاری کند و تنش و فشار وارد بر سیستم گردش قلبی عروقی را از بین ببرد.

10. بهبود سلامت پروستات

عظیم شدن پروستات و سرطان آن از جدی ترین عواملی هستند که با سن مردان در ارتباطند و ثابت شده است که مصرف گزنه با جلوگیری از عظیم شدن پروستات، در درمان این مشکل مؤثر است. هرچند ریشه این گیاه می تواند مانع از عظیم شدن پروستات گردد اما نمی تواند آن را به حالت قبل برگرداند یا کوچک کند. ترکیب نخل با ریشه گزنه می تواند به کاهش تکرر ادرار یاری کند، اما به یاد داشته باشید که قبل از مصرف این گیاه حتما با پزشک خود مشورت کنید.

11. مراقبت از پوست و تسکین ناراحتی های پوستی

یکی از خواص گزنه یاری به مراقبت از پوست است. گزنه به دلیل خاصیت آنتی هیستامینی، ضدالتهابی، ضدمیکروبی و توانایی تسکین درد، تاریخچه ای پیروز در درمان ناراحتی های پوستی مثل اگزما و جوش دارد. به نظر می رسد که گیاه گزنه قرمزی و تورم را کاهش می دهد، سبب تسکین خارش پوست، افزایش سرعت بهبودی و از بین بردن جای زخم می گردد. برای استفاده از این خواص فوق العاده می توانید از چای گزنه بهره ببرید یا آن را دم کنید و پس از سرد شدن، مایع حاصل از آن را به طور مستقیم روی پوست خود بزنید.

استفاده از عصاره گزنه برای پوست می تواند انواع جوش های صورت را کاهش دهد و از عفونت باکتریایی جلوگیری کند. همچنین تظاهر زخم ها و لکه ها را کاهش دهد و با کاهش چین و چروک صورت و لکه های ناشی از سن، اثرات ضدپیری داشته باشد.

12. تسکین حساسیت

درحالت طبیعی زمانی که پوست تان زواید گیاه گزنه را لمس کند، این گیاه سبب واکنش حساسیت پوستی خواهد شد. اما چای گزنه سبب تسکین حساسیت می گردد. تحقیقات نشان می دهند که عصاره گیاه، واکنش هایی التهابی را که با علائم حساسیت فصلی مرتبط هستند مهار می کند. اغلب از گزنه به عنوان یک درمان طبیعی برای تب یونجه، استفاده می گردد و افرادی که از عصاره گیاه استفاده نموده اند، می گویند که اثرات گیاه گزنه بیشتر از داروهای ضدحساسیتی بود و بیشتر علائم بیماری را کاهش داد.

13 . درمان درد عضلاتی و مفاصل

گزنه به دلیل خاصیت ضدالتهابیِ طبیعی و ویژگی ضددردی، قرن هاست که برای درمان زخم ها و سفتی عضلات و مفاصل استفاده می گردد. در یکی از مطالعات، برای درمان آرتریت، گزنه با داروی غیراستروئیدیِ ضدالتهابی (NSAID) ترکیب شد. این ترکیب اثرات داروی NSAID را برای از بین بردن درد آرتریت تقویت کرد. تحقیقات دیگر نشان می دهند که مکمل های حاوی گیاه گزنه، علائم آرتروز را از بین می برند و احتیاج بیماران به داروهای NSAID را کاهش می دهند. رژیم غذایی ضدالتهابی می تواند درد را کاهش دهد و التهاب را کنترل کند.

14. تقویت عملکرد ایمنی

گیاه گزنه دارای انواع ترکیبات تقویت نماینده سیستم ایمنی مانند فلاونوئیدها، کارتنوئیدها، ویتامین A و C است. این آنتی اکسیدان ها از سلول های ایمنی دربرابر آسیب هایی که می توانند عملکرد سیستم ایمنی بدن را تضعیف نمایند حفاظت می نمایند. تحقیقات نشان می دهند که عصاره گیاه گزنه پاسخ ایمنی را تقویت می کند و فعالیت سلول های ایمنی را بیشتر می کند. همچنین گزنه سلول های تی (T-cells) سیستم ایمنی را تحریک می کند تا عفونت ها و سایر بیماری های پاتوژن را در بدن از بین ببرند.

15. تقویت هاضمه

التهاب بیش از حد می تواند در سلامت گوارش اختلال ایجاد کند و سبب رشد باکتری های مضر در مجرای معده - روده گردد. مصرف منظم چای گزنه که دارای ویژگی ضد التهابی است به تنظیم هاضمه، درمان یبوست، درمان اسهال و مسائل معده یاری می کند. زمانی که تعادل باکتری ها و سایر میکروب های درون روده که در مجموع به عنوان میکروبیوم (microbiome) شناخته می شوند، حفظ گردد، دربرابر طیف وسیعی از بیماری ها همچون دیابت، سرطان و اوتیسم ایمن خواهید ماند.

16. سایر خواص گزنه

مکمل عصاره گزنه برای کاهش تهوع و اسهال و همچنین اثرات قاعدگی و یائسگی توصیه می گردد.

هشدار

بسیاری از این خواص معجزه آسا به نظر می رسند، اما به یاد داشته باشید که برخی از این درمان ها می توانند مسائلی برای فشار خون بالا، قند خون بالا و قاعدگی ایجاد نمایند. گیاه گزنه می تواند با داروهای زیادی مانند داروهای مدر، داروهای فشار خون، داروهای دیابت، رقیق نماینده های خون و لیتیوم تداخل پیدا کند. قبل از آغاز مصرف هر نوع مکمل یا درمان طبیعی و پیش از اینکه گیاه دارویی قدرتمندی با خواص زیاد را به رژیم غذایی خود اضافه کنید با پزشک مشورت کنید و مطمئن شوید که شرایط را بدتر نمی کنید.